Podstawowe zasady pierwszej pomocy u psów

Udzielenie pierwszej pomocy ma na celu:

Ratowanie życia
Zapobieganie dalszym obrażeniom
Powstrzymanie pogorszenia się stanu zdrowia zwierzęcia
Ograniczenie do minimum bólu i niepokoju
Ułatwienie dalszego leczenia
Bezpieczne przewiezienie psa do weterynarz

Podstawowym działaniem jest szybka ocena sytuacji, określenie zagrożenia dla psa oraz ewentualnego niebezpieczeństwa dla ratującego. Następnie unieruchamiamy psa o ile jest to niezbędne i wynosimy psa ze strefy zagrożenia. Udzielamy pierwszej pomocy oraz organizujemy transport w celu przewiezienia psa do weterynarza, jeżeli jest to możliwe wzywamy weterynarza na wizytę domową.

Wstępne czynności

Unieruchomienie psa - ograniczamy możliwość poruszania się psa na tyle, na ile jest to niezbędne, stanowcze unieruchomienie psa może go zdenerwować i spowodować wyrywanie się. Można zastosować u przestraszonego psa kaganiec, lub przygotowany np. z krawata prowizoryczny kaganiec. Do psa należy zbliżać się zachowując ostrożność, przemawiając do niego uspakajająco.
Sprawdzenie częstotliwości i rytmu oddychania - pies w ciągu minuty wykonuje 10-30 oddechów. Psy małych ras oddychają częściej niż duże i dorosłe osobniki. Wdech i wydech liczymy, jako jeden oddech. Mierzymy ilość oddechów przez 20 sekund a następnie mnożymy tę liczbę przez 3 - w ten sposób otrzymujemy liczbę. oddechów na minutę. Można tez przyłożyć dłoń do klatki piersiowej psa sprawdzając czy się unosi i również policzyć ilość oddechów.
Sprawdzenie tętna - tętno psa wacha się od 60 - 160 uderzeń na minutę. Duże mocno zbudowane psy mają tętno wolniejsze niż psy małych ras i szczenięta, u których liczba uderzeń może wynosić 200 uderzeń na minutę. Aby zmierzyć tętno u psa, należy przyłożyć dłoń do klatki piersiowej psa tuż pod lewym łokciem, następnie liczymy uderzenia serca przez 20 sekund, mnożymy razy 3 i otrzymujemy wynik obserwowanego tętna. U małego psa obejmujemy klatkę piersiową tuz poniżej łokci, kolejne czynności j/w. Tętno kontrolujemy przykładając palce do wewnętrznej strony uda psa w pachwinie. Przesuwamy pacami aż wyczujemy tętno. Uderzenia liczymy jak poprzednio.
Poszukiwanie objawów wstrząsu. Sprawdzenie dziąseł - barwa dziąseł jest ważnym wskaźnikiem przy ocenie zdrowia psa. Blade lub białe dziąsła mogą być objawem wstrząsu. Wstrząs stanowi bardzo poważne zagrożenie życia psa. Badamy stan dziąseł, unosząc delikatnie górną wargę psa. Jeśli dziąsła są różowe, naciskamy je palcem, jeśli ukrwienie nie powraca natychmiast do normy po odjęciu palca, może to oznaczać zbliżający się wstrząs.
Wstrząs - może być spowodowany krwotokiem, niewydolnością serca, wymiotami, biegunką, porażeniem prądem, poważnym urazem, skrętem żołądka, pogryzieniem przez owady lub inne zwierzę, cukrzycą, zatruciem a także innymi obrażeniami, chorobami lub wypadkami. Nieopanowany wstrząs prowadzi do utraty przytomności i śmierci.

Objawy wstrząsu wczesnego

Szybszy niż normalnie oddech
Szybsze niż normalnie tętno
Białe lub jasnoróżowe dziąsła
Niespokojne zachowanie lub lękliwość
Ospałość lub osłabienie
Normalna lub nieco obniżona temperatura ciała mierzona w odbytnicy

Objawy głębokiego wstrząsu

Płytki zwolniony oddech
Nieregularne tętno
Bardzo blade lub sine dziąsła
Brak reakcji na bodźce
Mocno obniżona temperatura ciała - poniżej 36,7 stopnia C

Skutki wstrząsu można powstrzymać stosując się do następujących wskazówek

Układamy psa na boku z szyją wyciągniętą
Unosimy tylną część ciała podkładając złożony koc lub poduszki
Powstrzymujemy ewentualny krwotok
Stosujemy sztuczne oddychanie lub masaż serca jeśli zachodzi taka konieczność
Zapobiegamy obniżeniu ciepłoty ciała okrywając psa
Jak najszybciej zawozimy psa do weterynarza

Nie należy w żadnym wypadku:

Podawać niczego do jedzenia ani nie poić
Przytomnemu psy nie pozwalamy chodzić

Wstrząs anafilaktyczny - spowodowany być może lekami, składnikami pożywienia najczęściej jednak ukąszeniem owadów. Postępowanie:

Udrożnienie dróg oddechowych
W razie konieczności sztuczne oddychanie i masaż serca
Jeśli płuca psa wypełnione są płynem, na co wskazuje gulgoczący dźwięk przy oddychaniu, psa należy podnieść za tylne nogi i trzymać go w tej pozycji przez 10 sekund, by oczyścić drogi oddechowe
Natychmiast wezwać weterynarza

Jeśli mózg psa przez kilka minut nie otrzymuje tlenu z powodu zatrzymania krążenia lub ustania oddychania, następuje trwałe uszkodzenie mózgu. Udzielenie pierwszej pomocy może uratować psu życie. Sztuczne oddychanie stosowane jest równocześnie z masażem i nosi nazwę reanimacji.

Podstawowe czynności pierwszej pomocy

Sztuczne oddychanie - Sztuczne oddychanie (usta - nos) i masaż serca są zabiegami ratującymi życie. Ni należy ich stosować jeśli nie mamy pewności, że pies stracił przytomność i umrze bez naszej pomocy. Jeśli pies nie oddycha należy ułożyć go na boku, oczyścić drogi oddechowe, wyciągnąć język następnie zamknąć psu pysk. Obejmując kufę dłonią przytykamy usta do nosa psa i wdmuchujemy powietrze do chwili gdy zobaczymy, że klatka piersiowa psa się rozszerza. Należy pamiętać, że ilość wdmuchiwanego powietrza należy dostosować do wielkości psa. Odejmujemy usta by powietrze wydostało się na zewnątrz, Czynność powtarzamy 20 razy na minutę tj. około 1 wdech na 3 sekundy. Sprawdzamy tętno. Jeśli serce przestało bić, stosujemy masaż serca i najszybciej jak się da zwracamy się po pomoc do weterynarza. Jeżeli oddychanie nie zostało przywrócone w ciągu 10 minut należy przyjąć, że pies jest martwy.
Masaż serca - jeśli u psa nastąpiło zatrzymanie pracy serca należy ułożyć psa na boku, tak by głowa w miarę możliwości znajdowała się niżej niż reszta ciała. Jedną dłoń przykładamy do klatki piersiowej psa tuz pod łopatką za lewym łokciem między 3 a 6 żebrem, i przyciskamy ja drugą dłonią. Naciskamy mocno na ściany klatki piersiowej, kierując nacisk w stronę szyi. Czynności te należy wykonywać energicznie, lecz nie gwałtownie, wykonujemy 10 szybkich uciśnięć, jeśli doszło do przywrócenia akcji serca dalej przykrywamy psa i obserwujemy psa do przyjazdu weterynarza jeśli nie powtarzamy ucisk 10 razy co 6 sekund. Jeśli akcja serca po 10 minutach nie powróci, język i dziąsła pozostają blade, źrenice szerokie bez rekcji na światło, należy uznać, że pies jest martwy.
Oczyszczenie ran i Zabezpieczenie obrażeń - istnieją 2 podstawowe typy ran: rany zamknięte, gdy skóra nie została przerwana, i rany otwarte, gdy nastąpiło przerwanie ciągłości tkanek. Pierwsza pomoc w przypadku ran polega głównie na zabezpieczeniu rany gazą i położeniem zimnego okładu. Nawet, jeśli rany wydają się niegroźne, należy skontaktować się z weterynarzem. Jeśli rana jest otwarta i wystąpiło krwawienie należy zatamować krwawienie uciskając ranę. Nie usuwamy nasiąkniętego materiału, może to zniszczyć powstały skrzep i spowodować nawrót krwawienia. W razie potrzeby dokładamy materiału opatrunkowego, nie podnosimy psa na nogi o ile występuje podejrzenie złamań. Sprawdzamy czy nie ma oznak wstrząsu. Opatrunki utrzymują ranę w czystości i chronią ją przed wylizywaniem przez psa i obgryzaniem. Dalszym uszkodzeniom kończyn podczas transportu psa do lecznicy zapobiega prowizoryczna szyna. Powinna być na tyle mocna, by utrzymać kończynę w odpowiedniej pozycji jednocześnie nie może ona tamować krążenia. Nie należy samodzielnie nastawiać złamań. Jeśli złamanie jest otwarte i widoczna jest kość, przed założeniem szyny należy położyć na ranie jałowy opatrunek. Nie używamy do opatrunku żadnych płynów ani maści. Po każdym urazie sprawdzamy czy u psa nie występują objawy wstrząsu.
Poniesienie i transport chorego lub zranionego psa - Przy przenoszeniu i transportowaniu poszkodowanego psa, należy pamiętać o zachowaniu ostrożności. Niewłaściwe trzymanie może spowodować dalsze obrażenia i sprawić psu ból. Jeśli trzeba dla własnej ochrony zakładamy psu kaganiec. Nie zakładamy kagańca psu, który wymiotuje, ma konwulsje, połknął truciznę lub ma wyraźne obrażenia pyska. Przy przenoszeniu psa wielkości wyżła postępujemy w następujący sposób:
. Jednym ramieniem obejmujemy psa pod szyją, sięgając aż do kończyny po zewnętrznej stronie. Uważamy przy tym by nie utrudnić zwierzęciu oddychanie
. Drugą ręką obejmujemy psa za tylne nogi pod zadem, chwytając mocno za zewnętrzne udo.
. Przyciągamy psa do siebie zbliżając ramiona. Wstajemy z wyprostowanymi plecami, napinając mięśnie nóg by zrównoważyć ciężar psa.

Jeżeli pies uległ ciężkim obrażeniom, należy zachować szczególna ostrożność przy przenoszeniu psa, nie tracimy czasu naszukanie dodatkowych kocy i poduszek, należy niezwłocznie udać się do weterynarza. Podnosząc i transportując rannego psa zwracamy uwagę na to, by niepotrzebnie się nie pochylał i nie skręcał.

Zestaw pierwszej pomocy dla psów w podróży:

ŚRODKI OPATRUNKOWE:
- Nożyczki
- Kaganiec
- Penseta
- Koc termiczny.
- Chusta trójkątna
- 1 szt. Gaza opatrunkowa
- Zestaw plastrów opatrunkowych
- Plaster papierowy w rolce
- Opaska dziana 4 x 10 cm
- Opaska dziana 4 x 5 cm
- Opaska elastyczna szer 15 cm.
- Gaziki jałowe 7 x 7 cm
- Gaziki jałowe 5 x 5 cm
- Codofix dwa rozmiary
- Rękawiczki jednorazowe.
- Maseczka jednorazowa do robienia sztucznego oddychania.
- Chusteczki odkażające
- Termometr elektroniczny lub tzw. "Minutka"
- Skarpetka do zabezpieczenia opatrunku łapy.
- Worek foliowy duży
- Waciki bawełniane
- Patyczki do uszu, ewentualnie płatki kosmetyczne
- Termometr
- Majtki i wkładki higieniczne dla suk, na wypadek cieczki
- Koc termiczny
LEKI:
- Woda utleniona (w plastikowej butelce lub w żelu).
- Sól fizjologiczna (jednorazowe buteleczki plastikowe). - niezastąpiona przy wstępnym przemyciu zranienia lub zaprószeniu lub urazie oka do przemycia worka spojówkowego
- Polodina spray do natryskiwania ran .
- Pyralgin w czopkach
- Altacet tabletki do rozpuszczenia w wodzie na okłady
- Środki natłuszczające (wazelina, olej mineralny)
- Spirytus salicylowy do odkażania skóry ale nie rany,
- Nadmanganian potasu /fiolet, KMnO4/, odkaża narządy płciowo-moczowe i powierzchowne rany
- Proszek hamujący krwawienie na mniejsze rany
- Wapno
- Środki przeciw kleszczom i pchłom (Frontline, Fiprex, obroża Preventic, Kiltix, Effico przeciwko pchłom i kleszczom)
- Środek przeciw chorobie lokomocyjnej
- Arnica 9CH (lek homeopatyczny na stłuczenia i krwiaki)
- Vagotyl (przypalanie złamanego pazura)
Tak wyposażona apteczka jest zabezpieczeniem naszego psa zarówno w trakcie wyjazdów jak i w domu o wypadek nie jest trudno, dobrze wyposażona apteczka i przytomność umysłu opiekuna mogą uratować życie zwierzęciu. Należy regularnie sprawdzać daty ważności leków w apteczce, ponieważ przeterminowane leki są trucizną dla zwierząt, należy ją następnie uzupełnić. Pamiętajmy, aby zawsze notować to, co podaliśmy zwierzęciu, w jaki dawkach i jakie wykonaliśmy czynności, aby wezwany weterynarz miał jasny obraz sytuacji i mógł kontynuować leczenie.

Opracowano na podstawie :
B. Fogle; Pierwsza Pomoc psy - jak przyjść z pomocą psu w nagłych wypadkach"; przełożyła T. Komłosz; Wyd. Al. Fine Warszawa 1995