HODOWLA PSA RASOWEGO W ZKWP
Hodowla psa rasowego
Za psa rasowego uważa się takiego psa, uważa się takiego psa, który odpowiada wzorcowi rasy, wiernie przekazuje swoje cechy potomstwu oraz ma udokumentowane pochodzenie, tz, rodowód. Rodowody, czyli dokumenty potwierdzające rasowe pochodzenie psa, wydawane są przez poszczególne kraje według własnych wersji i są przez to różne w różnych krajach (format, kolor, układ graficzny itp.). Każdy jednak rodowód musi zawierać podstawowe dane tj: rasę psa, imię i przydomek hodowlany, płeć, datę urodzenia, umaszczenie, numer tatuażu (lub innego identyfikatora), nazwisko i adres hodowcy, dane o przodkach, do co najmniej trzeciego a najlepiej do piątego pokolenia wstecz, a także nazwę organizacji, która ten dokument wydała.
W naszym kraju do wydawania rodowodów honorowanych na całym świecie uprawniony jest jedynie Związek Kynologiczny w Polsce, Związek Kynologiczny w Polsce powstał 5 maja 1948 roku., jako kontynuacja przedwojennych organizacji hodowców psów, z których ponad dziesięć różnorodnych zrzeszeń kynologicznych w 1938 roku utworzyło Polski Kennel Klub, 2 lipca 1939 został on przyjęty do Międzynarodowej Federacji Kynologicznej. Ponownie polska organizacja kynologiczna stała się pełnoprawnym członkiem FCI 15 czerwca 1957. W 1948 r. powstały też pierwsze oddziały Związku w Warszawie, Poznaniu, Inowrocławiu, Katowicach i Bydgoszczy. Już we wrześniu 1948 r. zorganizowano I Ogólnopolską Wystawę Psów Rasowych we Wrocławiu. Związek Kynologiczny w Polsce jest obecnie jedyną w naszym kraju organizacją właścicieli i hodowców psów rasowych prowadzącą księgi rodowodowe psów. Opracowuje ona i wydaje rodowody wszystkich zarejestrowanych psów rasowych.
Związek posiada 46 oddziałów terenowych i jako jedyna organizacja kynologiczna w kraju jest członkiem Międzynarodowej Federacji Kynologicznej (FCI). Corocznie Związek organizuje ok. 120 wystaw psów rasowych, w tym 11 o randze międzynarodowej. Jest także organizatorem m.in. Mistrzostw Polski Psów Towarzyszących i Obronnych, Zawodów Agility, Zawodów Obedience i Wyścigów Chartów. Związek wydaje dwumiesięcznik kynologiczny "PIES".
Aby szczenięta w Polsce mogły otrzymać rodowody uznawane przez FCI, ich hodowca musi być członkiem Związku Kynologicznego i stosować się do przepisów Regulaminu hodowlanego. Regulamin szczegółowo określa obowiązku i prawa hodowcy oraz rodzaj, wygląd i obieg dokumentacji hodowlanej. Regulamin Hodowlany, oparte jest na statucie Związku Kynologicznego w Polsce oraz przepisach ogólnych FCI.
Hodowla psów rasowych prowadzona przez członków Związku Kynologicznego jest hodowlą amatorską,. Jej celem jest stałe doskonalenie ras i uzyskiwanie szczeniąt jak najbardziej zbliżonych do wzorca od względem eksterierowym, psychicznym i użytkowym, a także zdrowych fizycznie. Hodowcą w myśl regulaminu Hodowlanego jest członek Związku Kynologicznego, który prowadzi hodowlę zgodną z obowiązującymi przepisami, ma jedną lub więcej suk hodowlanych i za zgodą z obowiązującymi przepisami, ma jedną lub więcej suk hodowlanych i zarejestrowany przydomek hodowlany. Nadzór nad przestrzeganiem prawidłowości prowadzenia hodowli (przestrzeganiem przepisów), należy do Zarządów Oddziałów i działających przy nich Oddziałowych komisji hodowlanych i Sekcji Ras.
Nie każdy pies i nie każda suka zarejestrowana w Związku mogą być używane w hodowli. Kryteria zakwalifikowania są różne w różnych rasach, ale od wszystkich wymaga się trzykrotnej oceny wystawowej w wieku powyżej 15 miesięcy, przy czym dla psa musi to być ocena doskonała, dla suki co najmniej bardzo dobra, od dwóch różnych sędziów, z trzech wystaw, w tym jednej międzynarodowej lub klubowej. W niektórych rasach (szczególnie użytkowych) Kluby tych ras określają dodatkowe warunki, które zaostrzają kryteria ogólne. Chodzi tu o to, by psów nie rozmnażać, lecz prowadzić świadoma hodowlę. Hodowca psa rasowego musi się starać, by uzyskane potomstwo było lepsze od rodziców, bo nawet, jeśli jest ono wybitne w rasie, ale tylko podobne do rodziców, wówczas nie osiąga się koniecznego postępu hodowlanego.
Kluby wielu ras wymagają prześwietlenia na dysplazję stawu biodrowego i szczegółowo określają stopień dysplazji, jaki w danej rasie jest jeszcze dopuszczalny (w Polsce na ogół dopuszcza się dysplazję lekką u suk, jedynie owczarki niemieckie muszą być całkowicie wolne od tego schorzenia). Obowiązkiem prześwietleń objęte są też niektóre rasy. Niektóre rasy obrończe, myśliwskie, pasterskie i stróżujące poddawane są próbom pracy.
Regulamin Hodowlany szczegółowo określa prawa i Obowiązki właściciela reproduktora i właściciela suki hodowlanej. Hodowcom wolno zostawić w miocie do chowu wszystkie urodzone szczenięta. Mioty SA kontrolowane przez specjalne grupy komisji, które zwracają uwagę na warunki higieniczne miotu, stan odżywiania, zdrowotność szczeniąt i zgodność ich wyglądu z wzorcem rasy, a także kondycje matki. W przypadku wydania złej opinii Zarząd Oddział zawiesza hodowcę( lub jego sukę w hodowli) na okres nie krótszy niż jeden rok, a w przypadkach rażących uchybień wstrzymuje wydawanie metryk i kieruje ponadto sprawę do Sądu Koleżeńskiego, gdzie kary są o wiele większe aż do wykluczenia ze związku. Podczas kontroli hodowlanej szczenięta tatuuje się nadając im kolejne numery w rasie w danym Oddziale oznaczonym odpowiednią litera alfabetu. Tatuaż przeprowadzają upoważnione do tego osoby i wykonują go w uchu lub w pachwinie, zgodnie ze zwyczajem przyjętym w rasie.
Związek Kynologiczny w Polsce nie ponosi odpowiedzialności za wady genetyczne i charakter psa. Wydany przez Związek rodowód nie jest gwarancją, że pies będzie doskonały. Świadczy tylko o wpisaniu psa do księgi i o jego pochodzeniu. Rodowodowy szczeniak wcale nie musi lubić dzieci, być zdrowy, długowieczny i zdobywać medali na wystawach.
Każdy hodowca rejestruje dla swej hodowli przydomek, czyli nazwę gniazda, tak, aby wszystkie hodowane przez niego psy były tym przydomkiem wyróżniane. Przydomki SA są zatwierdzane w Zarządzie Głównym i chronione jako przypisane danemu hodowcy i nie mogą się powtarzać w innych hodowlach. Każdy pies rodowodowy ma, zatem wraz z imieniem jak gdyby psie nazwisko. Imiona dla szczeniąt nadaje hodowca. Obowiązuje zasada nazywania szczeniąt w miocie na jedna literę, przy czym zalecane jest, by litery następowały zgodnie z kolejnością w alfabecie. Zachowanie stałego przydomka oraz kolejności alfabetycznej imion szczeniąt w miotach dotyczy całości hodowli, a nie poszczególnych ras czy matek. Po dokonaniu tatuażu i złożenia przez hodowcę w biurze Oddziału dokumentacji miotu zostaną wypisane szczeniętom metryki. Metryka jest dokumentem przejściowym, ważnym tylko na terenie Polski i stanowi podstawę do wyrobienia rodowodu. Dokumentu stwierdzającego jego rasowe pochodzenie.
Rasa, jak już powiedziano wcześniej, jest dziełem człowieka. Powstają nowe rasy, niektóre stare znikają. Ciągle dąży się do doskonalenia psa tak pod względem użytkowym (wysoka specjalizacja), jak i eksterierowym. Żadna rasa nie powstaje nagle. Wywodzi się ona zwykle z istniejącego na jakimś terenie pogłowia psów o zbliżonym typie, które w wyniku świadomej działalności człowieka przekształca się w określonym kierunku. Z czasem populacja ta staje się coraz bardziej wyrównana i stanowi to już początek nowej rasy.
Co oznacza termin rasa psa
Rasa jest wyhodowaną przez człowieka grupa zwierząt jednego gatunku, jednolitą pod względem cech morfologicznych, fizjologicznych i psychicznych (wyglądu zewnętrznego i cech użytkowych), w której osobniki kojarzone między sobą przekazują cechy rasy potomstwu przynajmniej od 5 pokolenia wstecz. Pojęcie rasy zostało po raz pierwszy zdefiniowane w XVII wieku przez Francuza Georges Leclerc de Buffon, ale dopiero w XIX wieku wraz z organizacją pierwszych wystaw psów znalazło zastosowanie w kynologii. Wcześniej istniały, co najwyżej określone typy.
W rozumieniu kynologicznym pies rasowy to taki pies, który spełnia dwa warunki:
1. Odpowiada wzorcowi rasy pod względem eksterieru i cech psychicznych (prawidłowy fenotyp)
2. Ma udokumentowane pochodzenie (znany fenotyp)
Wzorzec rasy zatwierdzony jest przez FCI dla poszczególnych ras. Uwzględnia on pochodzenie rasy oraz szczegółowo określa wygląd i wyraz rasy, opis budowy ciała, rodzaj szaty i umaszczenia, cechy charakteru, sposób poruszania się, wady dyskwalifikujące.
Ze względu na obowiązujące od kilku lat w wielu krajach przepisy zakazujące kopiowania (obcinania) ogonów i uszu, zmieniły się wzorce niektórych raz oraz zasady ich oceniania na wystawach. "Ponieważ regulacje prawne w różnych krajach są niejednolite, od grudnia 2002 roku dopuszcza się trzy warianty postępowania: Kraje, w których obowiązuje całkowity zakaz wystawiania psów z ciętymi ogonami lub uszami na wystawach międzynarodowych nie ma możliwości wystawiania psów z ciętymi ogonami lub uszami Kraje, w których zakaz hodowli psów z ciętymi ogonami lub uszami obowiązuje razem z ograniczeniami prawa do ich wystawiania: psy raz zwyczajowo poddawanych zabiegom cięcia mogą być wystawiane pod warunkiem spełnienia wymogów, określonych przepisami prawa danego kraju, niezależnie od zapisu wzorca rasy dotyczącego cięcia lub nie, na wystawach międzynarodowych sędziowie nie mogą dyskryminować psów ze względu na ich cięty lub nie cięty ogon i uszy.
Kraje, w których nie obowiązuje zakaz wystawiania i hodowania psów z ciętymi ogonami lub uszami: psy, którym zwyczajowo przycina się uszy i ogon, mogą być wystawiane bez żadnych ograniczeń.
Od chwili oficjalnego ogłoszenia wzorzec zatwierdzony przez FCI obowiązuje we wszystkich krajach sfederowanych. Obecnie zarejestrowanych jest około 350 ras. Rodowody, czyli dokumenty potwierdzające rasowe pochodzenie psa, wydawane są przez poszczególne kraje według własnych wersji. Każdy rodowód musi zawierać podstawowe dane:
1. Rasę psa
2. Imię i przydomek hodowlany,
3. Płeć
4. Datę urodzenia
5. Umaszczenie
6. Numer tatuażu (lub innego identyfikatora)
7.Nazwisko i adres hodowcy i właściciela
8. Dane o przodkach, do co najmniej trzeciego pokolenia
9. Nazwę organizacji, która ten dokument wydaje
Rasa jest dziełem człowieka. Powstaje wiele nowych ras, niektóre ze starych zanikają. Żadna rasa nie powstaje nagle. Wywodzi się ona zwykle z istniejącego na jakimś terenie pogłowia psów z zbliżonym typie, które w wyniku świadomej działalności człowieka przekształca się w określonym kierunku. Z czasem populacja ta staje się coraz bardziej wyrównana i stanowi to już początek nowej rasy.
Opracowano na podstawie:
. K. Ściesiński, Pies, utrzymanie i hodowla, Warszawa 1988
. K. Ściesiński, Hodowla psów, SGGW, Warszawa 2004
. L. Smyczyński, Psy, rasy i wychowanie, Warszawa, 1975
. L. Smyczyński; Psy, rasy, hodowla, szkolenie; Wydawnictwo Uniwersum, Katowice
. B. Kilcommons, S. Wilson; Mój pies świadczy o mnie; Oficyna Wydawnicza MULTICO Warszawa 2000
. Monkiewicz, J. Wajdziak; Kynologia, wiedza o psie; AWA; Wrocław 2003;
