DYSPLAZJA STAWU ŁOKCIOWEGO

U psów z dysplazją stawów łokciowych dochodzi do upośledzenia funkcji motorycznych psa, a co najważniejsze ulega obniżeniu jakość życia, pracy i wykorzystania psa w pracy użytkowej. Ogólnie rzecz biorąc, liczba psów dotkniętych zwyrodnieniem stawów łokciowych jest mniejsza niż psów z dysplazją biodra, jednakże jakość życia tych psów jest znacznie gorsza, ze względu na niepełnosprawność jaką powoduje.

Budowa stawu łokciowego:
Staw łokciowy zbudowany jest z trzech kości: kości promieniowej, kości łokciowej kości ramiennej. Kość przedramienia to złączenie kości łokciowej oraz promieniowej. Dwa połączenia wtórne występujące w stawie łokciowym to : staw ramienno promieniowy i staw ramienno łokciowy. Staw jako całość wypełniony jest mazią stawową i zamknięty torebką stawową.
Rys.1. Prawidłowo zbudowany staw łokciowy

Charakterystyka choroby
Termin "dysplazja" oznacza nieprawidłowe ukształtowanie (z greckiego dys - nieprawidłowe, plasia - uformowanie, ukształtowanie). Dysplazja stawu łokciowego (ang. elbow dysplasia - ED)

Dysplazją stawu łokciowego określa się grupę schorzeń rozwojowych mogących występować osobno lub łącznie prowadzących do oderwania i lub przemieszczenia fragmentu chrzęstnego lub chrzęstno-kostnego. Jest to najczęstsza przyczyna kulawizny kończyn przednich u psów ras dużych i olbrzymich. Znacznie częściej chorują samce oraz osobniki szybko przybierające na masie. Najczęstsze schorzenia to nie przerośnięty wyrostek łokciowy dodatkowy, osteochondroza stawu łokciowego, oddzielenie się bliższej nasady kości łokciowej i wytworzenie się tzw. rzepki łokciowej. Choroba dotyczy najczęściej obu stawów łokciowych i w konsekwencji prowadzi do zapalenia i zwyrodnienia stawów. Chorują zarówno psy jak i suki.

Objawy:

U chorych zwierząt w okresie wzrostu zaczyna pojawiać się kulawizna , jest to najczęściej okres około 4- 9 miesiąca życia. Pojawia się po większym wysiłku i samoistnie ustępuje.
Zwierzęta chore wykazują niechęć do zabawy i długich spacerów.
Wstawie łokciowym słychać trzeszczenia, dodatkowo pojawia się obrzęk
Właściciele często zwracają uwagę na zwiększenie obrysu stawu łokciowego- uwypukleniem torebki stawowej spowodowanego stanem zapalnym.
Uszkodzenie powierzchni stawowej jest przyczyną zapalenia w stawie co manifestuje się objawami bólowymi. W pierwszym etapie dochodzi do martwicy chrzęstno-kostnej następnie pęknięcia, oderwania oraz przemieszczenia fragmentu chrząstki.
W dalszym etapie rozwoju choroby oderwany fragment może uszkadzać mechanicznie zdrową powierzchnie stawową.
Zwierzę trzyma kończynę w górze i ze względu na bardzo silny ból niechętnie ja obarcza.
Można zaobserwować także odwiedzenie chorej kończyny na zewnątrz
Obserwujemy również sztywny chód i krótki wykrok

Nie leczona dysplazja prowadzi do rozwoju zmian zwyrodnieniowych powodujących artrozę – zesztywnienie zaburzające w znacznym stopniu funkcję stawu

Rys.2 W zależności od charakteru i miejsca uszkodzenia struktur stawu łokciowego wyróżnia się:

izolowany wyrostek dziobiasty przyśrodkowy kości łokciowej- FMCP (1),
osteochondrozę bloczka kłykcia kości ramiennej-OCD (2),
izolowany wyrostek dodatkowy kości łokciowej-UAP
(3) oraz izolowany nadkłykieć przyśrodkowy kości ramiennej -UME (4).

Przyczyny dysplazji stawu łokciowego:
Przyczyny są podobne jak przy dysplazji stawu biodrowego i główna przyczyna to :

skłonność genetyczna
dodatkowo na rozwój choroby mają czynniki środowiskowe. Do czynników środowiskowych zalicza się: nadwagę, przeciążanie wysiłkiem fizycznym oraz nieodpowiednio zbilansowaną karmę.
Upływający czas działa na niekorzyść stawu.

Rozpoznanie

Na podstawie badania radiologicznego czyli podstawie prześwietlenia stawów, zdjęcia RTG wykonywane są pod narkozą, w kilku projekcjach aby zwizualizować wszystkie możliwe zmiany w stawie.
W czasie omacywania stawu wyczuwalna może być krepitacja w jego wnętrzu, pogrubienie jego obrysu i silna bolesność przy zginaniu, prostowaniu czy skręcaniu stawu.
Badanie kliniczne obejmuje również: - ocenę ogólną psa, jego ruchu i zachowania
badanie neurologiczne (aby wykluczyć choroby rdzenia kręgowego)
dokładnego badania ortopedycznego (często wykonuje się dwukrotnie – najpierw na przytomnym psie a potem po podaniu środków usypiających)

Stopnie dysplazji łokciowej:
0/0 - normalne stawy łokciowe, wolne od dysplazji
0/1 lub 1/0 - prawie normalne stawy łokciowe, wolne od dysplazji
1/1 - lekka dysplazja
1/2 lub 2/1 - umiarkowana dysplazja
2/2 - ciężka dysplazja

Leczenie
Leczenie polega na usunięciu oderwanej chrząstki stawowej, które przynosi największe efekty lub leczeniu zachowawczym, jednakże leczenie zachowawcze nie przynosi dobrych efektów klinicznych, bowiem możliwe jest tylko czasowe zniesienie objawów bólowych.
Należy zapewnić psu:

utrzymanie optymalnej wagi ciała
kontrolować aktywność psa
stosować leki przeciwbólowe i przeciwzapalne
podawać preparaty chroniące chrząstkę stawową

Profilaktyka:

odpowiednia dawka żywieniowa dostosowana do wieku psa
zapewnienie odpowiednich warunków w pomieszczeniach w których będzie przebywał szczeniak, suche i cieple posłanie, w takim samym tez pomieszczeniu, powierzchnie uniemożliwiające ślizganie się łap
odpowiednia ilość minerałów i witamin w pożywieniu
Odpowiednia ilość nieforsowanego ruchu w okresie wzrostu psa

Psy, u których stwierdzono dysplazję łokciową powinny być wyłączane z dalszej hodowli - choroba ta charakteryzuje się dość dużym współczynnikiem odziedziczalności.

Opracowano na podstawie:

http://www.artroskopia-wet.com/staw.php?id=2
Richard C. Nap, DVM PhD, Dipl ECVS Iams Pet Food International Inc. EuropeI międzynarodowe Seminarium Weterynaryjne; Warszawa, 1997r/ http://www.herbuwielkalapa.pl/zdrowie/6.html
Malcolm B. Willis, Poradnik dla hodowców psów - genetyka w praktyce, PWRiL 1992
Tadeusz Kaleta, Katarzyna Fiszdon, Wybrane zagadnienia z zachowania się psów, SGGW 2002
Dysplazja stawu łokciowego u psów - ocena radiograficzna; dr n. wet. Renata Komsta, lek. wet. Piotr Dębiak, lek. wet. Anna Łojszczyk-Szczepaniak; Magazyn Weterynaryjny 07, 08/08