DYSPLAZJA BIODROWA

Proces szkolenia jakiemu są poddawane wyżły oraz ich późniejsza eksploatacja wymaga od niego odporności na obciążenia i na zachowanie dobrej formy przed długie lata.

Dysplazja stawów biodrowych Hip dysplasia jest chorobą znaną i szeroko opisywaną. Pierwsze doniesienia na temat tej choroby u psów ukazały się w 1935 roku I opisana przez amerykańskiego weterynarza Schnelle jednak dopiero lata 50 –te XX wieku, kiedy to stwierdzono występowanie tej choroby u psów w krajach skandynawskich i innych, przyniosły liczniejsze publikacje i szersze zainteresowanie tym problem. Dysplazja stawów biodrowych jest schorzeniem układu kostno – stawowego, występującym u różnych gatunków zwierząt. Stwierdzono ją jednak głównie u psów oraz u ludzi. Dysplazja stawów biodrowych jest schorzeniem występującym u psów ras dużych, szybko rosnących, wcześnie osiągających dużą masę ciała.

Staw biodrowy łączący miednicę z kością udową musi zapewnić maksymalną ruchomość kończyny dolnej, a z drugiej strony stanowi miejsce przeniesienia siły kończyn tylnych na tułów. Musi więc być połączeniem trwałym , niepodatnym na uszkodzenia mimo działających dużych sił. W normalnym stawie główka kości udowej jest okrągła, gładka i dobrze wpasowana do panewki kości biodrowej. Podczas ruchu części stawu pocierają się o siebie. W dysplazji główka kości udowej ma nieregularny kształt, niepasujący do panewki, która jest prawie płaska, przez co tkwi prawie poza stawem. W dalszym etapie pojawiają się kostne narośla (osteofity), które zaczepiając o siebie powodują bolesność a w końcowej fazie główka kości udowej jest już całkowicie wysunięta ze stawu biodrowego. Mechanizm powstawania dysplazji nie został w pełni poznany, i różne źródła podają różne dane, ale przyjmuje się, że od 30% - 40% to geny Choroba prowadzi poprzez zapalenie do zwyrodnienia stawu
( osteoarthritis ), jest ono chorobą nieuleczalną i bardzo bolesną.

Charakterystyka - Dawniej uważano, że powstawanie HD uwarunkowane jest wyłącznie genetycznie, obecnie uważa się, że tworzenie się HD jest uwarunkowane również od makro i mikrośrodwiska, przyczyny tego schorzenia mogą być różnorodne i mogą występować wspólnie lub na siebie się nakładać. Literatura podaje, że zależy min. od sposobu żywienia i użytkowania psa, głównie psów młodych w wieku do 1 roku życia. Inną przyczyną może być także zapalenie błony maziowej torebki stawowej (szkodzenia mechaniczne, wirusowe i bakteryjne), czego konsekwencją są zaburzenia w produkcji mazi stawowej – substancji, za pomocą , której min. Do rozwijającej się chrząstki stawowej dostają się substancje odżywcze. Dysplazja stawów biodrowych występujące zazwyczaj u psów szybko rosnących, dużych ras. Psy we wszystkich okresach wiekowych mogą zapadać na choroby stawów. Mimo, iż jest to choroba dziedziczna można ograniczyć jej rozwój poprzez odpowiednie postępowanie ze szczenięciem. Szczenięta rodzą się z prawidłowymi stawami biodrowymi. Zmiany w obrębie stawów rozwijają się do ok. 24 mies. W efekcie dochodzi do uszkodzenia chrząstki i więzadeł. Największa podatność na rozwój zmian występuje w wieku do 6 mies. Z wiekiem schorzenie pogłębia się, co spowodowane jest stałymi urazami chrząstek stawowych wskutek rozluźnienia stawu. Choroba ma najczęściej charakter obustronny, oznacza to, że dotyczy obu stawów biodrowych jednocześnie.
Przyczyny zachorowań na dysplazję stawu biodrowego - Ostateczne ujawnienie się objawów chorobowych zależy także od czynników pozagenetycznych. Czynniki środowiskowe potęgują predyspozycje genetyczne
• nieprawidłowe żywienie i zbyt szybki wzrost
• karma zbyt bogata w energię i zbyt dużo wapnia co w konsekwencji doprowadza do opóźnienia rozwoju więzadeł, torebek stawowych i muskulatury w stosunku do szkieletu
• zbyt duża zawartość witaminy D3 w karmie.
• przetrenowanie psa - intensywne biegi, skoki, gwałtowne ruchy przy aportowaniu doprowadzają do znacznych przeciążeń w obrębie
stawów. Rozwój kośćca kończy się w okresie 18 – 24 miesiąca życia. W tym czasie nie powinniśmy stosować zbyt intensywnego treningu wysiłkowego, który u psa ze skłonnością do dysplazji prowadzi do licznych nadwichnięć, niestabilnego stawu biodrowego oraz mikrourazów w obrębie chrząstek stawowych. Ich następstwem jest osteoporoza, czyli zwyrodnienie stawów już w młodym wieku.
• urazy bioder
• psy, u których udział tkanki tłuszczowej wynosi 5-10% m.c. (psy krępe, limfatyczne, o słabo wyodrębnionych mięśniach i luźnej skórze) chorują częściej niż psy, u których udział tkanki tłuszczowej wynosi 1-2% m.c. (psy o wyraźnie zarysowanych mięśniach i przylegającej skórze, z silnie rozwiniętą muskulaturą zadu ) choć to nie znaczy, że żaden umięśniony pies nie może mieć dysplazji
• za czynniki środowiskowe sprzyjające dysplazji uważa się również zaburzenia równowagi hormonalnej, w tym głównie metabolizm estrogenów.

Rozpoznanie/objawy – Panewka stawu biodrowego, deformacja stawu główki i szyjki kości udowej, to główne przyczyny zaburzeń w motoryce kończyn tylnych chorego psa. Najczęstsze objawy dysplazji stawów biodrowych to:

• kulawizna tylnych kończyn (jednej lub obu), szczególnie po wysiłku
• ostrożne wstawanie, kładzenie się, siadanie, ,
• brak wytrwałości w forsownym biegu, zmiana w sposobie biegania (galop lub „kicanie królika”),
• niechęć do poruszania się i zabawy, niechęć do ruchu, nawet po niewielkim wysiłku pies długo odpoczywa w pozycji siedzącej
• problemy z poruszaniem się po odpoczynku np. rano
• chwiejny, sztywny chód, ograniczone odwodzenie, krótki wykrok, bieg z odbiciem się obu kończyn na raz.
• problemy ze wskakiwaniem (np. na kanapę lub do samochodu i wchodzeniem po schodach)
• zaniki mięśni kończyn tylnych, kulawizny z brakiem poruszania się włącznie, niezborność i upośledzenie kończyn tylnych, bolesność
• Cecha charakterystyczna jest także sposób ustawienia kończyn tylnych w ruchu. U psa obserwowanego od tyłu widać zbliżenie guzów piętowych (postawa krowia kończyn tylnych), a w momencie zatrzymania automatyczne rozstawienie kończyn. Wiąże się to z tym, że pies przyjmuje postawę odciążającą – znoszącą ból. Jeśli obserwujemy psa z boku, zauważamy charakterystyczny garb w okolicy lędźwiowej kręgosłupa będący następstwem odciążającego przerostu kolan. Główki kości udowej wchodzą wówczas głębiej w płytkie panewki, co umożliwia zwierzęciu niebolesne trzymanie postawy.
• Stan zapalny i ból doprowadza do ograniczenia ruchu i likwidacji mechanizmu podciśnieniowego. Czynniki te powodują w następstwie zaniki mięśniowe, brak prawidłowego odżywiania struktur chrzęstnych stawu.
• Bolesność może być większa po jednej stronie, to też czasami występuje utykanie na jedna kończynę

Pierwsze objawy pojawiają się w 5 – 8 mies.ż. Objawy mogą pojawić się w każdym wieku, zarówno u młodych psów 3 - 4 mies., jak i paroletnich. Największe nasilenie przypada jednak na okres między 1,5 a 2 rokiem życia. Na skutek długotrwałego upośledzenia ruchów następuje zanik mięśni. W wieku 4-5 lat dochodzi do zrostu w stawie biodrowym.

Postępowanie/diagnoza – Dysplazja stawu biodrowego diagnozowana jest na podstawie badania klinicznego oraz zdjęcia RTG. Pierwsze badanie powinno być wykonane już przy pierwszych zauważonych objawach lub profilaktycznie około 4-5 mies. życia psa.
Badanie kliniczne składa się z nast. elementów:
• oceny ogólnej kondycji psa, jego ruchu i zachowania,
• badania neurologicznego
• badania ortopedycznego (obejmuje ono badanie kości długich oraz wszystkich stawów kończyn (nie tylko chorej))
dwukrotnie - najpierw na przytomnym psie a potem po podaniu środków usypiających

W Polsce jest tylko kilku lekarzy weterynarii upoważnionych do badania bioder i oceny stopnia dysplazji. Metoda oceny radiologicznej dysplazji biodrowej psów oparta jest na zaleceniach FCI. Jest to metoda Risera, której istotą jest ocena dopasowania i ustawienia główki kości udowej w panewce biodrowej, co świadczy o jej dostatecznej głębokości.

Do określania stanu dysplazji stosuje się nast. określenia:
A – stawy biodrowe normalne
B – stawy biodrowe prawie normalne
C – dysplazja nieznaczna
D – dysplazja częściowa
E – dysplazja ciężka

Wczesne wykrycie choroby pozwala na zastosowanie leczenia, dzięki , któremu nie dojdzie do bardzo poważnych następstw w starszym wieku. Psy ze stwierdzoną dysplazją stawu biodrowego nie powinny być wykorzystywane w dalszej hodowli.

Leczenie i profilaktyka - dysplazji może być dwojakie: nieoperacyjne bądź operacyjne. Leczenie operacyjne stosowane przy zaawansowanych zmianach w stawie, metoda dobierana jest indywidualnie do psa O wyborze najlepszej i najskuteczniejszej techniki decyduje weterynarz w oparciu wyniki badań.
Celem leczenia nieoperacyjnego jest walka z bólem i stanem zapalnym oraz spowolnienie procesów zwyrodnieniowych. Bardzo istotną sprawą jest utrzymanie optymalnej wagi ciała psa oraz wyważony trening. Pies w żadnym wypadku nie może pracować forsownie. Zaleca się częste, lecz niezbyt długie spacery, bez skakania i biegania, szczególnie przy rowerze lub na twardych nawierzchniach, najbardziej optymalnym treningiem jest pływanie, które można stosować bez ograniczeń. Psy ras zagrożonych dysplazją powinny: spożywać właściwą dietę, powinien także mieć odpowiednio regulowaną aktywność fizyczną i wysiłek gdyż zmniejszy to obciążenie stawów biodrowych i ryzyko urazów.

Materiał opracowany w oparciu o pozycje:
• Biuletyn informacyjny - Wielkopolska Izba Lekarsko-Weterynaryjna. Protokół ze spotkania przedstawicieli ZG ZKwP i Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej w dniu 29-04.1994- nr 13/94.
• J. Monkiewicz, J. Wajdzik, Kynologia. Wiedza o psie
• K. Ściesiński; Hodowla psów
• L. W. Friedl: Co dolega mojemu psu. Rozpoznawanie, leczenie, zapobieganie chorobom. PWRiL, W-wa 1997.
• J. Siembieda: Dysplazja biodrowa psów- Asko, nr 4/5 1994.
• J.Siembieda, Dysplazja stawów biodrowych. Ile w tym genetyki a ile zaniedbań właściciela, Kwartalnik Klubu Rasy Owczarek Niemiecki, jesień 1996
• St. Tarkiewicz: Dysplazja biodrowa. Pies - nr 1/1980.
• P. Teichmann: Gdy zachoruje pies. PWRiL, W-wa 1991
• W. Jaruga; Stawy naszego psa; Łowiec Polski; nr 6/2006
• A. Silny; Dysplazja stawów; Psy Mysliwskie; nr 4/2003
• M.B. Willis; Poradnik dla hodowców psów; Genetyka w praktyce
• http://www.z-palacu-cesarza.j.com.pl/zdrowie/zywieniowe_uwarunkowania.htm
• Anna Nalazek, ASKO nr 4/5 1994; Rozmowa z dr med. wet. Janem Siembiedą - Katedra i Klinika Chirurgii Akademii Rolniczej
we Wrocławiu; http://www.nowofundland-klub.pl/weterynaria.html
• http://www.offa.org/hipgrade.html
• http://leerburg.com/hipart.htm
• http://www.dysplazja.com